احمد آل‌یاسین از امضاکنندگان بیانیه وضعیت آب کشور : انتظار داریم مدیریت ناکارآمد در آب جای خود را به حکمرانی مطلوب آب بدهد. بخش خصوصی و همه ذی‌نفعان آب در مدیریت و تصمیم‌گیری در مورد منابع آب سهیم باشند. از دیگر مدیریت برق از مدیریت آب کشور جدا شود.
کلیدملی : امضاکنندگان بیانیه «وضعیت آب کشور» خطاب به رئیس جمهور با تشریح عللی که منجر به تدوین این بیانیه و ارسال آن به رییس‌جمهور به عنوان رئیس شورای عالی آب شدند خواستار نامگذاری دهه ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۶ به عنوان دهه ملی آب شدند تا با توجه بیشتر به آب از گسترده‌تر شدن بحران آن بکاهند.
به گزارش کلیدملی عبدالرضا فروغی، احمد آل‌یاسین، عباسقلی جهانی، انوش نوری‌اسفندیاری، جعفر غفاری‌شیروان و پرویز ونداد در نشستی به تشریح چگونگی تدوین این بیانیه و دلایل طرح آن پرداختند.
براساس این گزارش تا کنون ۱۱۰ نفر از کارشناسان مستقل آب و همچنین فعالان عرصه آب کشور این بیانیه را امضا کرده‌اند و کسانی که نگران وضعیت آب کشور هستند و دغدغه بهبود وضعیت آب کشور را دارند همچنان می‌توانند به امضاکنندگان این بیانیه بپیوندند.
*هیچ برنامه‌ریزی مدونی برای حفاظت از منابع آب کشور نشده است
عبدالرضا فروغی رئیس بنیاد آب ایرانیان و یکی از تدوین‌کنندگان این بیانیه در تشریح دلایل منجر به صدور این بیانیه شده‌است گفت: گرچه طی سه‌سال اخیر توسط دولت کارها و اقداماتی شد و بحث‌هایی درباره حفاظت از منابع آب مطرح شد اما عملاً برنامه‌ریزی مدونی برای مدیریت و کنترل منابع آن نشده است.
او که در کارنامه خود معاونت وزیرنیرو در دوره اصلاحات را نیز دارد و از جمله هیئت موسسان «فدراسیون صنعت آب ایران» بوده‌است تأکید کرد: نیاز به اصلاح ساختاری مدیریت آب کشور احساس می‌شود و باید تقسیمات کشوری براساس تقسیمات حوضه آبریز طراحی شود.
فروغی با اشاره به اینکه با وجود تأکید دولت یازدهم بر حفاظت از منابع آب و توجه به این مسأله در ۴ سال اخیر تصریح کرد: در این مدت دریغ از یک برنامه مدون برای حل بحران آب و همین سبب می‌شود نتیجه بگیریم دولت عزم جدی در حل مشکل آب ندارد.
رئیس بنیاد آب ایرانیان همچنین به هشدارهای کارشناسان آب کشور از گذشته تا کنون اشاره کرد و افزود: هشدارهای کارشناسان در مورد آب از پیش از پیروزی انقلاب اسلامی مطرح شده بود اما پس از انقلاب و تحمیل جنگ ۸ساله به ایران این هشدارها هم تحت تأثیر مسأله جنگ‌تحمیلی و آثار آن قرار گرفت. پس از آن نیز شاهد توسعه ناموزن مدیریت منابع آب در کشور بوده‌ایم.
فروغی در بخش دیگری از دلایل حادشدن مسأله بحران آب در ایران به غلط‌بودن سیاست‌های مدیریت منابع آب کشور اشاره کرد و گفت: اواخر دولت هشتم و ابتدای دولت نهم مدیریت منطقه‌‌ای و شهرستانی در آب باب شد و حتی اعلام شد هرکس هرچقدر می‌خواهد آب برداشت کند. نتیجه هم برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی کشور در سال‌های گذشته بودیم.
رئیس بنیاد آب ایرانیان با اشاره به اینکه این بیانیه اول کارشناسان خواهد و بیانیه‌های بعدی به تناسب و بازخوردی که از بیانیه اول حاصل شود منتشر می‌شود توضیح داد: این بیانیه به همراه نامه به رئیس شورای عالی آب کشور و رونوشت آن به وزرا و نهادهای تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز در زمینه آب ارسال شده‌است و منتظر خواهیم بود تا ظرف یکماه آینده اگر نتیجه‌ای حاصل نشد قدم‌های بعدی را برداریم. اما باید گفت در زمینه حل معضل بحران آب در دولت به‌قدری یک قدم جلورفتن‌ها ناقص بوده که همچنان با مشکل و بحران آب مواجهیم.
عباسقلی جهانی - احمد آل‌یاسین
*چگونه آب کشور مورد تاراج قرار گرفت؟
عباسقلی جهانی عضو سابق شورای جهانی آب و یکی از تدوین‌کنندگان بیانیه «وضعیت مدیریت آب کشور در نشست تشریح چرایی تدوین این بیانیه توضح داد: طی دو یا سه دهه هشدارهای لازم داده شده‌است ولی با کمال تأسف خیلی مورد توجه مجریان قرار نگرفت تا شواهد بحران آب بروز عینی پیدا کرد.
این کارشناس آب و عضو انجمن علوم و مهندسی منابع آب ایران افزود: درساختار بیانیه سعی کردیم بروز عینی این معضلات در زمینه آب ملموس شود و روندی که در آن آب‌های زیرزمینی کشور مورد تاراج قرار گرفته و دشت‌های مهم کشور با نشست غیرقابل برگشت و کف‌شکنی مواجه شده‌اند را مورد تأکید قرار دهد.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا تاکنون کارشناسان و فعالان عرصه آب بیانیه‌ای صادر نکرده بودند توضیح داد: باید توجه داشت که کارشناسان مستقل حوزه آب چه اختیاری جز گفتن و هشدار دادن و فریاد کشیدن دارند؟ این در حالی است که مسأله بحران آب با مسأله اشتغال گره خورده‌است و تازه وقتی آب به هربهانه‌ای به تاراج برده می‌شود آثار و تبعات آن مسأله بغرنجی می‌شود.
جهانی در بخش دیگری از چرایی تنظیم این بیانیه گفت: چگونه‌است که توسعه کلانشهرهای ما به گونه‌ای پیش رفته که در ۲درصد از مساحت کشور یعنی تهران، البرز و قزوین ۲۲ درصد جمعیت کشور استقرار پیدا کرده و زندگی می‌کنند.
این متخصص آب با اشاره به ساختار بیانیه به قسمت دوم آن اشاره کرد که در آن عمده‌ترین دلایل بررسی شده‌است و در ادامه افزود: سالها در کشور تصور می‌کردیم برنامه‌ریزی متمرکز و تحکمی می‌تواند مؤثر باشد و اینک نتیجه چنین رفتاری در برنامه‌ریزی را می‌بینیم. برنامه‌ریزان کشور تصور می‌کردند تکنولوژی و پول ما را بی‌نیاز از سرمایه‌اجتماعی و مردم می‌کند و بدون آن می‌توانند تعادلی در عرضه و تقاضا به صورت پایدار درآورند. نهایتاً دیدیم که پول و تکنولوژی آمد اما نتیجه این شد که الان درگیر معضل آب هستیم.
وی همچنین توضیح داد: ما توسعه را اشتباه گرفته‌ایم؛ منابعی که صرف احداث سازه‌ها و جاده‌ها شده را به حساب توسعه می‌گذاریم. عمران با توسعه تفاوت دارد. برای همین اینک شبیه انسانی شده‌ایم که یک دستش خیلی بزرگ شده ولی بقیه اجزا و اندام‌های بدنش کوچک باقی‌مانده و رشد نکرده‌است.
جهانی به بخش‌های دیگری از بیانیه وضعیت مدیریت آب کشور اشاره کرد و پرسید : چگونه قرار است به رشد ۸درصدی در برنامه ششم دست پیدا کنیم و اثرات این رشد ۸درصدی بر منابع آب و مدیریت آب کشور چگونه است؟ما نمی‌دانیم . این در حالی است که مهاجرت‌های کلان، تخلیه روستاها، تغییرات و تحولات اقلیمی از آثار مدیریت نادرست منابع آب است و شرایط را از آنچه امروز هست بدتر خواهد کرد ومی‌توان دید رقابت بر سر تقسیم آب محدود کشور چه مشکلاتی ایجاد کرده است
این متخصص آب کشور و از امضاکنندگان بیانیه وضعیت مدیریت آب کشور تأکید کرد: مدیریت کلان توسعه کشور نباید تجریدی و انتزاعی عمل کند. برای حل بحران آب کشور لازم است هماهنگی بین بخشی تقویت شود و طرح‌های توسعه‌ای که بر دست دولت مانده از بعد اصول توسعه پایدار بررسی مجدد قرار گیرد. ما در این بیانیه تأکید کرده‌ایم که کمبود پژوهش‌های واقعی برای تأمین نیازهای واقعی آب احساس می‌شود و از سوی دیگر نخبگان آب فقط به نوشتن مقاله و کارهای علمی نپردازند و وارد عمل شده و در میدان درگیر حل این معضل شوند.
وی به خواسته‌های مطرح شده در این بیانیه از دولت و شخص رییس‌جمهور به عنوان رئیس شورای عالی آب اشاره کرد و گفت: از دولت خواستیم دهه ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۶ را به عنوان دهه ملی آب نامگذاری کنند . حل بحران آب به سادگی ممکن نیست و به همین منظور باید یک دوره گذر را طی کنیم. دوره‌ای که به دوره ریاضت آبی هم از آن یادمی‌شود و این ۱۰ سال دستکم می‌تواند با دو برنامه پنجساله کشور منطبق شود.
جهانی به تشریح خواسته دیگری از دولت پرداخت و افزود: در این بیاینه از رئیس جمهور خواسته‌ایم کمیسیون‌های همکاری ملی آب در ابعاد مختلف راه‌اندازی شود.
احمد آل‌یاسین - عبدالرضا فروغی - جعفرغفاری‌شیروان - پرویز ونداد
*متخصصان علوم انسانی دیرتر درگیر بحران آب شدند
انوش نوری اسفندیاری از کارشناسان آب که اقتصاد کشاورزی خوانده و در عرصه مدیریت آب و اقتصاد فعالیت داشته و از جمله امضاکنندگان بیانیه اخیر است نیز در این نشست گفت: تا کنون بیشتر خبرگان آب برای دادن هشدارهای لازم تلاش کرده‌بودند و عمدتا مهندسان بوده‌اند. متخصصان علوم انسانی دیرتر به حوزه مشکل آب وارد شده‌اند و خود این کاستی‌هایی به وجود آورده است.
اسفندیاری همچنین تأکید کرد : ما نباید به دنبال مقصر باشیم و می‌خواهیم همکاری بین همه دست‌اندرکاران را افزایش دهیم و برای همین یک دوره ۱۰ساله برای بهبود وضعیت پیش‌بینی کرده‌ایم. هدف ما در نهایت افزایش همکاری و همراهی همه در این راه‌است.
*مدیریت آب از مدیریت برق کشور جدا شود
احمد آل‌یاسین یکی از امضا کنندگان این بیانیه که در کارنامه خود مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان را دارد به دلایل تدوین و انتشار بیانیه وضعیت آب کشور پرداخت و گفت: توسعه هیچ‌گاه اتفاقی رقم نخورده است و حاصل خردجمعی، عقلانیت و نظام حاکم بر کشور است و تداوم آن با پیگیری و آگاهی بخشی اهالی رسانه محقق شده است.
نویسنده کتاب «بحران آب» و «تاریخچه برنامه‌ریزی توسعه در ایران» دربخش دیگری از سخنان خود توضیح داد : ما توسعه‌پذیر نیستیم زیرا هنوز صاحب هیچ‌کدام از شاخص‌های توسعه نیستیم. مادرحالی به ساخت و ساز،ساخت اتوبان و جاده، یا پتروشیمی پرداخته‌ایم که توسعه انسانی و سرمایه اجتماعی به کلی مغفول مانده است. به همین دلیل یک طرح توسعه در کشور پیدا نمی‌کنید که از دل آمایش سرزمین تدوین و تصویب شده باشد.
آل‌یاسین در ادامه بحث خود هدف از انتشار این بیانیه در ۳ سرفصل توضیح داد و گفت: انتظار داریم مدیریت ناکارآمد در آب جای خود را به حکمرانی مطلوب آب بدهد. بخش خصوصی و همه ذی‌نفعان آب در مدیریت و تصمیم‌گیری در مورد منابع آب سهیم باشند. از دیگر مدیریت برق از مدیریت آب کشور جدا شود. آرزوی دیرینه ما این است که نمی‌توان جزیره‌ای آب را اداره کرد و برنامه آمایش سرزمین برای مدیریت منابع کشور لازم است
این متخصص آب که از نخستین فارغ‌التحصیلان دانشکده فنی دانشگاه تهران است و در هلند دوره‌های عالی آب دیده است تأکید کرد: باید مدیریت و کنترل جمعیت کشور در سازگاری با منابع آب باشد. ایران با جغرافیایی که می‌شناسیم هیچ‌گاه استعداد جمعیت ۱۵۰میلیون نفری نداشته است.
*۳برابر ظرفیت چرخه زیستی مصرف می‌کنیم
جعفر غفاری شیروان از فعالان عرصه صنعت آب و از اعضای فدراسیون صنعت آب ایران که در طراحی و تدوین این بیانیه نقش داشته است نیز در توضیح لزوم این بیانیه گفت: اگر قرار است سرزمین ایران پایدار بماند باید طبیعت آن پایدار بماند و اگر قرار است طبیعت آن پایدار بماند باید منابع و سهم اکوسیستم‌ها و چرخه زیستی را در ابتدای هر کاری کنار بگذاریم و صیانت کنیم.
غفاری شیروان، با تأکید بر اینکه وضعیت کنونی آب کشور در شرایطی است گفت: در مقطع فروپاشی زیست محیطی کشور هستیم و بیش از هر زمان دیگری باید مصرف را مدیریت کنیم. الان ۳برابر چرخه زیستی ایران‌زمین مصرف داریم و باید برنامه‌ریزی برای مصرف به گونه‌ای باشد که با ظرفیت و چرخه زیستی کشور منطبق باشد.
وی همچنین تأکید کرد : ما نمی‌توانیم و نباید کلی صحبت کنیم. هر حوضه آبریز شرایط خودش را دارد و برنامه پیچیده پایه و براساس آمایش سرزمین می‌طلبد. شاهد آن هستیم که در ماده ۲ برنامه ششم توسعه کشور بر نقش آب تأکید شده است اما در محتوای برنامه ششم کاملاً برعکس عمل شده است و این نیازمند اصلاح است .
همچنین پرویز ونداد از امضای کنندگان و تهیه‌کنندگان اصلی این بیانیه تأکید کرد : تا وقتی زلزله‌ای نیاید آثار زیانبار و رفتار نادرست در ساختمان‌سازی نمایان نمی‌شود. الان نشانه‌هایی از تصمیم‌های غلط در مدیریت منابع آب نمایان شده و می‌توان پیش از وسعت یافتن آثار و عوارض آن جلوگیری کرد.
نسخه چاپی
ارسال به دوستان
