کرونا نفس روزنامه‌ها را هم گرفت

کلیدملی : ابلاغیه ستادملی مبارزه با کرونا مبنی بر عدم انتشار مطبوعات کاغذی تا ۲۰ فروردین که در نهایت این تعطیلی تا شنبه ۲۳ فروردین ادامه می‌یابد وضعیت مطبوعات را در موقعیت خاصی قرار داده است. از یک سو دولت و ستاد یاد شده با خروج رسانه‌های مکتوب از فضای کارشان عملاً ضربه‌ای بر پیکر نحیف مطبوعات وارد کردند. آن هم  در شرایطی که مطبوعات ظرف دو سال گذشته به تیغ کاغذ گلویشان بریده شده بود و هنوز نتوانسته‌ بودند از پس بحران کاغذ به درستی قد راست کنند. حالا با تأکید بر انتشار الکترونیک و استفاده از فضای مجازی این پرسش مطرح است که قرار است چه بلایی بر سر مطبوعات کاغذی و خبرنگاران و روزنامه‌نگاران این عرصه بیاید؟ به جز این آینده مطبوعات کاغذی به چه سمتی می‌رود. 

به گزارش کلیدملی از زمان ابلاغ این دستورالعمل برخی از مدیران مسئول روزنامه‌ها نسبت به این اقدام واکنش نشان دادند. از طرف دیگر مجموعه‌ای که روزنامه «دنیای اقتصاد» را منتشر می‌کند با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرده‌است که طبق روال عادی از نیمه فروردین کار خود را آغاز می‌کند. این در حالی است که مجموعه دنیای اقتصاد متعلق به بخش خصوصی است و عمده روزنامه‌های کاغذی نیز متعلق به اشخاص و فعال در بخش خصوصی به شمار می‌آیند. 

«مهدی رحمانیان» مدیرمسئول روزنامه شرق در گفتگو با ایسنا به طرح مشکلات پیش روی مطبوعات پرداخته و «الیاس حضرتی» مدیرمسئول روزنامه اعتماد نیز علاوه بر گفتگو با خبرگزاری مهر با انتشار نامه‌ای سرگشاده به رییس‌جمهور خواستار توجه به خطر بیکار شدن خبرنگاران مطبوعات شده است. 

مهدی رحمانیان مدیرمسئول روزنامه شرق با انتقاد از توقف انتشار رسانه‌های چاپی تا پایان محدودیت‌های کرونایی، تصریح کرد: کسانی که در عرصه رسانه کار می‌کنند نوعا همین یک کار را بلد هستند. با حذف روزنامه‌ها بخش قابل توجهی از روزنامه‌نگاران بیکار می‌شوند. در این فضایی که ما در آن قرار داریم و به هر حال باید به هر شکلی کمک کنیم که از این بحران خارج شویم، خود این، بحران دیگری است که به جامعه رسانه و اشتغال کشور تحمیل می‌شود.

او به ایسنا توضیح داده است : اساساً دولت نباید به سمتی برود که روزنامه‌ها تعطیل شوند. اتفاقا دولت باید به سمتی برود که راه‌هایی برای رساندن سالم روزنامه ‌ها به دست مردم پیدا کند. حال از طریق سوپر مارکت ها و جاهایی که کالاهای اساسی به دست مردم توزیع می شود، روزنامه هم در کنار آن توزیع شود.

وی تأکید کرد: خبررسانی از مقوله‌هایی است که تعطیل‌بردار نیست؛ به ویژه در این فضا که در آن قرار داریم.

رحمانیان همچنین گفت: کرونا دو مولفه مثبت و منفی دارد؛ مولفه منفی، آن است که همه نسبت به آن واقف هستند. مولفه مثبت آن مربوط به رسانه‌ها است که می‌توانند در این زمینه اطلاع‌رسانی کنند؛ چرا که رسانه‌ها می‌توانند کمک‌دهنده و اثربخش در این زمینه باشند و به هر حال به هر مقوله‌ای در دنیا نگاه کنید، رسانه پیوست جدی برای امر مهم و غیر مهم است. بنابراین بحران کرونا هم نیاز به پیوست رسانه دارد. رسانه‌ها را باید جدی گرفت و کمکشان کرد که به‌روز شوند. اینها کمک‌هایی است که دولت باید داشته باشد. به ویژه ستاد مدیریت بحران کرونا که در این خصوص باید توجه ویژه‌ای داشته باشد. اگر هم قرار است این اتفاق بیفتد و مانع انتشار چاپ روزنامه بشوند، حداقل وزارت ارشاد در آنجا به عنوان سوی مخالف باشد و تثبیت‌کننده این امر نباشد.

مدیر مسئول روزنامه شرق درباره تبعات تعطیلی چاپخانه‌ها و لغو انتشار کاغذی روزنامه‌ها یادآور شد:  با این اتفاق عده زیادی از همکاران ما بیکار می‌شوند و ما مجبوریم با آنها خداحافظی کنیم. چیزی که به شدت ما را آزار می دهد. یک نفر هم در این شرایط خاص نباید از کار بیکار شود؛ چرا که مسئله فراتر از اشتغال است. الان بحث ارتزاق است و مسئله این نیست که یک نفر شغل داشته باشد. مسئله این است که یک نفر نان داشته باشد که بخورد، به همین دلیل نباید این باب بسته شود.

وی افزود: در کنار پرینت و چاپ کاغذی، رفتن به سمت انتشار دیجیتال خوب است، اما انتشار مکتوب حذف شود، موضوع چیز دیگری می‌شود.

رحمانیان با اشاره به تصمیم ستاد مدیریت بحران کرونا در این زمینه گفت: ستاد مدیریت بحران  کرونا مصوبه‌ای را گذرانده است که در آن برخی صنوف از جمله چاپخانه‌ها را تعطیل اعلام کرده است. ابتدا در این مصوبه به روزنامه‌ها اشاره ای نکرده بود در حالی که این لیست یک لیست ناقص است و به نظرم تصمیم قدری عجولانه است.

وی با اشاره به انتشار روزنامه‌ها در سایر کشورها که در بدترین وضعیت بحران کرونا قرار دارند، متذکر شد: در حال حاضر در کشوری مثل ایتالیا که به نظر می‌رسد بدترین وضعیت را دارد همچنان روزنامه‌هایشان چاپ می شود. در اسپانیا، انگلیس، آلمان و دیگر نقاط دنیا هم همین طور. با توجه به اینکه وضعیت بدتری نسبت به کشور ما دارند بلافاصله به سمت تعطیلی روزنامه‌هایشان نرفتند. به هر حال روزنامه یعنی رسانه مکتوب. شما وقتی بگویید چاپخانه‌ها تعطیل، یعنی روزنامه‌ها که یک شیوه و مدل اطلاع رسانی و آگاهی‌بخشی هستند، تعطیل شوند. با این اتفاق یک بخش از اطلاع‌رسانی خبر را می بندیم که اشتباه است.

مدیر مسئول روزنامه شرق تاکید کرد: این تصمیم به نفع دولت نیست؛ شما اگر نگاه کنید مواجهه صدا و سیما با این مسئله، مواجهه همدلانه‌ای نیست و تقابلی است؛ پس این رسانه‌ها و روزنامه‌های مکتوب هستند که می‌توانند به دولت در عرصه رسانه کمک و یاری‌گر باشند. با این کار دولت این کمک را هم از خودش دریغ می‌کند.

این فعال رسانه در پاسخ به اینکه کرونا تاکنون چه آسیبی به رسانه‌ها و به ویژه رسانه‌های مکتوب زده است؟ گفت: ما قبل از تعطیلات نوروز حدود ۶ تا ۱۰ درصد افت فروش داشتیم، اما در عین حال فروش داشتیم و بخش عمده‌ای از هزینه‌های ما را فروش روزنامه پوشش می‌دهد. ما اگر نتوانیم روزنامه‌ای بفروشیم، از طرفی وضع آگهی‌ها هم که مشخص است، این اتفاق به شدت به اقتصاد رسانه و رسانه‌ای مثل ما که مبتنی بر فروش آگهی است، آسیب می زند.

مدیر مسئول شرق همچنین تاکید کرد: اگر نتوانیم روزنامه را بفروشیم و شرایط فراهم نباشد که روزنامه را چاپ و منتشر کنیم، آسیب جدی می‌بینیم.

در همین حال  الیاس حضرتی مدیر مسئول روزنامه اعتماد نیز در گفتگو  با خبرگزاری مهر با اعلام مخالفت و ناراحتی خود با این اقدام نیز گفت: ما از این اتفاق ناراحت هستیم و امیدواریم زودتر در این مساله تجدید نظر کنند.

وی افزود: اینکه روزنامه‌ها منتشر نشوند به معنی تعطیلی آگهی آنها و کاهش فروش آنهاست و این به معنی بی‌کار شدن پرسنل آنهاست.

حضرتی همچنین توضیح داد : منطق ستاد برای جلوگیری از شیوع بیماری درست است و اینکه جایی مانند چاپخانه می‌تواند موجب شیوع بیماری شود اما به نظرم این امکان وجود داشت که با تعریف پروتکل‌های ویژه‌ای رسانه‌ها را به فعالیت وا داشت. به نظرم با این اقدام می‌شود دست رسانه‌ها را برای فعالیت باز گذاشت و امیدواریم در این مساله تجدید نظر شود.

از سوی دیگر مهدی عرفاتی مدیر مسئول روزنامه جام جم از این تصمیم به دلیل موقعیت خاصی که کشور در آن دارد حکایت کرده و گفت : شرایط کشور بسیار خطیر و منحصر به فرد است و فکر نمی‌کنم هیچ رسانه‌ای در ایران چنین تجربه‌ای را از حیث کاری تا پیش از این داشته باشد. از سویی ما بر این باوریم که تصمیم گرفته شده منطقی و معقول است و توزیع نسخه‌های چای نشریات می‌تواند به شیوع بیماری کرونا کمک کند از سوی دیگر هم ما و هم دولت و سایر تصمیم‌گیران می‌دانند که روزنامه‌های کاغذی تا پیش از این مصوبه نیز دچار بحران مخاطب بوده‌اند و با رونق فضای مجازی مشتری کمتری داشته‌اند.

عرفاتی با تاکید بر فرصت بودن این بحران و نه تهدید بودنش برای رسانه‌های کاغذی عنوان کرد: به نظر من باید مطبوعات از این تهدید برای خود یک فرصت بسازند و کارشان را تا جایی که امکان دارند ادامه دهند، اینکه مردم حتی نه الان که نهایت یک سال بعد دیگر بیش از پیش به فضای مجازی راغب می‌شوند و علاقه‌شان به خواندن متون بلند را کم کرده و بیشتر دوست دارند در فضای مجازی به سر ببرند، مسأله‌ای نیست که بشود کتمانش کرد. به همین خاطر در چنین شرایطی باید رسانه‌های مکتوب در فضاهای تازه‌ای زندگی و به فضای تحت وب و فضای مجازی بیشتر راغب شوند.